ΤΟ ΑΓΚΙΣΤΡΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

motte_to_agistro_tou_thanatouΤο άγκιστρο του θανάτου

των Anders de la Motte και Måns Nilsson (μτφ. Ξ. Παγκαλιάς)

Κέδρος, 2024

Το Άγκιστρο του θανάτου (Döden går på visning, 2021) είναι το πρώτο βιβλίο ενός νέου συγγραφικού ντουέτου στη σουηδική αστυνομική λογοτεχνία που αποτελείται από τον Anders de la Motte και τον Måns Nilsson. Ο de la Motte, που μας έχει δώσει τρεις επιτυχημένες σειρές μέχρι σήμερα, είναι ένας από τους πιο γνωστούς σουηδούς συγγραφείς της τελευταίας 15ετίας, με τον οποίο έχουμε ασχοληθεί πολλές φορές εδώ. Σε αυτό το μυθιστόρημα συνεργάζεται για πρώτη φορά με άλλον συγγραφέα, τον Nilsson, που μέχρι τώρα είχε καριέρα ως σεναριογράφος, παρουσιαστής τηλεοπτικών εκπομπών, συγγραφέας παιδικών βιβλίων και κωμικός. Η συνεργασία αυτή συνεχίζεται και στο δεύτερο βιβλίο της σειράς Φόνοι στο Εστερλέν, το Ett fynd att dö för που εκδόθηκε στη Σουηδία το 2022 (τα δικαιώματα και γι’ αυτό το βιβλίο έχουν αγοραστεί για τη χώρα μας από τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ).

Ο Πέτερ Βίνστον, επιθεωρητής της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών στη Στοκχόλμη, και ένας από τους καλύτερους ερευνητές δολοφονιών της χώρας, έχει αναγκαστεί να πάρει  αναρρωτική άδεια λόγω λιποθυμικών συμπτωμάτων, άγνωστης προς το παρόν αιτίας. Τώρα βρίσκεται στο παραθαλάσσιο Εστερλέν της νότιας Σουηδίας, για να ξεκουραστεί και να γιορτάσει τα δέκατα έκτα γενέθλια της κόρης του, η οποία μένει εκεί με τον πατριό της και την πρώην σύζυγο του Πέτερ.

Όμως προτού προλάβει καλά-καλά να εγκατασταθεί, ένα αναπάντεχο γεγονός έρχεται να ταράξει την ειδυλλιακή ατμόσφαιρα του χωριού. Η επιχειρηματίας, μεσίτρια και τηλεοπτική διασημότητα Γέσι Άντερσον βρίσκεται νεκρή σε μια πολυτελή βίλα  που προόριζε για πώληση. Όλα δείχνουν πως πρόκειται για ατύχημα, όμως δεν μπορεί να αποκλειστεί ο φόνος, αφού η Άντερσον είχε δημιουργήσει πολλούς εχθρούς εξαιτίας των σχεδίων της για τη δημιουργία ενός σύγχρονου, πολυτελούς οικιστικού συγκροτήματος που θα απέκλειε την ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα και θα αλλοίωνε την αρχιτεκτονική της περιοχής.

Την υπόθεση αναλαμβάνει η βοηθός επιθεωρητή της τοπικής αστυνομίας, Τούβε Έσπινγκ, μια νέα, φιλόδοξη αστυνομικός, ενώ ο Πέτερ, παρά τις αντιρρήσεις της πρώην συζύγου του, του προϊσταμένου του στη Στοκχόλμη, αλλά και της ίδιας της Τούβε, αποφασίζει να ασχοληθεί με την εξιχνίαση του θανάτου. Και καθώς η αστυνομική έρευνα προχωρεί, ανατρέπει τις ισορροπίες της ειρηνικής κοινότητας και φέρνει στην επιφάνεια μυστικά των κατοίκων της.

Οι κεντρικοί χαρακτήρες του μυθιστορήματος είναι ένα «αταίριαστο δίδυμο» ερευνητών, ντουέτο που έχουμε συναντήσει σε πολλά αστυνομικά. Από τη μια πλευρά έχουμε τον Πέτερ Βίνστον, έναν έμπειρο, ιδιαίτερα ικανό αστυνομικό, που στην πραγματικότητα αναγκάζεται να κάνει διακοπές λόγω των προβλημάτων άγχους που αντιμετωπίζει. Είναι ένας πολύ σχολαστικός ερευνητής, και λίγο παράξενος χαρακτήρας, που με τα ωραία, ακριβά κοστούμια και τις ιδιορρυθμίες του θα ταίριαζε, ίσως, σε προηγούμενες δεκαετίες. Από την άλλη, την Τούβε, τη νεαρή, ελαφρώς χαοτική ντετέκτιβ, που γνωρίζει πολύ καλά την περιοχή και τους ανθρώπους της και ψάχνει την ευκαιρία να αποδείξει την αξία της και να λύσει την υπόθεση χωρίς την, ενίοτε ενοχλητική, παρουσία του πολύπειρου, ελαφρώς σνομπ «πρωτευουσιάνου» συναδέλφου της. Δύο εντελώς διαφορετικοί χαρακτήρες που, ωστόσο, αλληλοσυμπληρώνονται με επιτυχία από τους συγγραφείς.

Οι πολλοί δευτερεύοντες χαρακτήρες, από τον Λ-Γ Ούλοφσον, που ασχολείται περισσότερο με τα μελίσσια του παρά με τη δουλειά του ως διευθυντής της τοπικής αστυνομίας, μέχρι τον παλιό ηθοποιό Γιαν- Έρικ και τον σύζυγό του Αλφρέντο, πρώην καλλιτέχνη σε τσίρκο, αν και κάπως στερεοτυπικοί, είναι αρκετά καλοδουλεμένοι, με ξεκάθαρα χαρακτηριστικά, αναλλοίωτα μέχρι το τέλος της ιστορίας.

Ο τρόπος γραφής των συγγραφέων είναι ευχάριστος, με πολλά, μάλλον σύντομα κεφάλαια. Η αφήγηση γίνεται από διαφορετικές οπτικές γωνίες, και η πλοκή εστιάζεται κυρίως στην έρευνα. Οι ζωντανές, λεπτομερείς περιγραφές του Εστερλέν και των χαρακτήρων των κατοίκων του, μαζί με τη ζεστή ατμόσφαιρα, αναπληρώνουν την έλλειψη έντασης και εκρηκτικής δράσης.

Στη συνέντευξη που μας είχε δώσει ο de la Motte, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το συγκεκριμένο βιβλίο, είχε πει: «Πάντα μου άρεσαν οι ιστορίες μυστηρίου με φόνους, τα βιβλία της Άγκαθα Κρίστι ήταν, ίσως, τα πρώτα για ενήλικες που διάβασα, και όταν ο Måns πρότεινε να προσπαθήσουμε να γράψουμε κάτι τέτοιο μαζί, ενθουσιάστηκα. […] Τα μυθιστορήματα μυστηρίου με φόνους έχουν να κάνουν με την πλοκή και το μυστήριο, οι χαρακτήρες είναι ελαφρώς υπερβολικοί και ο ρυθμός έχει μικρή σημασία, οπότε αυτός ήταν ένας νέος τρόπος γραφής για μένα. Επίσης, η γλώσσα είναι λίγο διαφορετική και οι ιστορίες περιέχουν επίσης μια μικρή δόση βρετανικού χιούμορ […] Διασκεδάσαμε πολύ όταν γράφαμε, αν και για να είμαι σαφής, δεν πρόκειται για κωμωδίες, αλλά για κλασικές υποθέσεις μυστηρίου με φόνο».

Όντως, τα παραπάνω ισχύουν απολύτως για το Άγκιστρο του θανάτου, ένα ενδιαφέρον, ευκολοδιάβαστο cozy crime μυθιστόρημα, στο οποίο φαίνεται ότι οι συγγραφείς έχουν μελετήσει προσεκτικά το whodunit και παραμένουν πιστοί σε αυτό. Άλλωστε, ο πάντα καλοντυμένος Πέτερ Βίνστον μας θυμίζει τον λόρδο Πίτερ Γουίμζι της Ντόροθι Σέγιερς, η επίδραση της βρετανικής τηλεοπτικής σειράς Midsomer Murders είναι περισσότερη από φανερή,  ενώ δεν λείπουν οι αναφορές σε βιβλία της Άγκαθα Κρίστι (σ. 248, 400).

Ο Anders de la Motte μας έχει δείξει με τη μέχρι τώρα πορεία του ότι μπορεί να ασχολείται επιτυχημένα με διαφορετικά υποείδη του αστυνομικού και το Άγκιστρο του θανάτου, έρχεται να πιστοποιήσει αυτή την ιδιαίτερη, σημαντική ικανότητα του συγγραφέα. Περιμένουμε το δεύτερο βιβλίο από τους Φόνους στο Εστερλέν και δεν βλέπουμε την ώρα να κυκλοφορήσουν στα ελληνικά τα δύο (προς το παρόν) μυθιστορήματα με τη νέα του πρωταγωνίστρια, την επιθεωρήτρια Λέο Άσκερ.

*Ευχαριστώ τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ για το αντίτυπο του βιβλίου.

Η ΕΚΔΡΟΜΗ

Η εκδρομήΗ εκδρομή (Sarek)

του Ulf Kvensler (μτφ. Α. Νάτση)

Ψυχογιός, 2024

 

 

Ο Ulf Kvensler έχει μια μακρά και επιτυχημένη καριέρα ως σεναριογράφος, σκηνοθέτης και γενικός διευθυντής παραγωγής πολλών επιτυχημένων, στη Σουηδία, τηλεοπτικών σειρών. Το μυθιστόρημα Η εκδρομή (Sarek, 2022) είναι το πρώτο του και κέρδισε το 2022 το βραβείο της Σουηδικής Εταιρείας Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας για το καλύτερο αστυνομικό πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα. Το δεύτερο αυτόνομο βιβλίο του, το Brandmannen, κυκλοφόρησε στη Σουηδία το 2023.

 

 

Κάθε χρόνο, μια παρέα τριών φίλων, η Άννα, ο αρραβωνιαστικός της, ο Χένρικ, και η Μιλένα, η καλύτερη φίλη της Άννας, απολαμβάνουν μία ολιγοήμερη εκδρομή για πεζοπορία στη σουηδική ύπαιθρο. Φέτος όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο Χένρικ, σε αντίθεση με το παρελθόν, δεν δείχνει ενθουσιώδης για το ταξίδι, αφού φαίνεται ότι αντιμετωπίζει προβλήματα με την ακαδημαϊκή καριέρα του και τη μακρόχρονη σχέση του με την Άννα.

Από την άλλη πλευρά, η Μιλένα ζητάει να φέρει μαζί τον νέο της φίλο, τον Γιάκομπ, έναν πολύ έμπειρο πεζοπόρο. Η Άννα και ο Χένρικ αρχικά έχουν αντιρρήσεις να προστεθεί στην παρέα ένας άγνωστος, αλλά τελικά δέχονται.

Ωστόσο, από την αρχή του ταξιδιού εμφανίζονται και τα προβλήματα. Η Άννα αισθάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά με τον Γιάκομπ και ανησυχεί ότι μπορεί να τους λέει ψέματα για το παρελθόν του. Τα πράγματα χειροτερεύουν όταν ο Γιάκομπ αποφασίζει από μόνος του να αλλάξει τον προορισμό και σχεδιάζει διαδρομές που απαιτούν μεγαλύτερες ικανότητες και προσθέτουν νέους κινδύνους στην πεζοπορία. Από κει και πέρα οι εξελίξεις είναι γρήγορες, και κάθε μέρα που περνά η ένταση στις σχέσεις μεταξύ των μελών της παρέας κλιμακώνεται…

 

 

Το θέμα του βιβλίου το συναντάμε και σε άλλα σκανδιναβικά, κυρίως ισλανδικά, αστυνομικά. Είναι η ιστορία μιας μικρής παρέας που, κατά τη διάρκεια της εκδρομής της σε μια δυσπρόσιτη, απομονωμένη περιοχή, αντιμετωπίζει αναπάντεχα προβλήματα, με καταστροφικές συνέπειες για τα μέλη της. Παράλληλα, είναι και η ιστορία της σχέσης δύο κολλητών φίλων, της Άννας και της Μιλένας.

Ο ρυθμός είναι μάλλον αργός στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, η αφήγηση εναλλάσσεται μεταξύ παρελθόντος και παρόντος και γίνεται, κυρίως, από την Άννα, αλλά και από τη Μιλένα, στις τελευταίες 80 σελίδες. Οι οπτικές γωνίες των δύο γυναικών είναι διαφορετικές, και αυτό δίνει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη ιστορία και δημιουργεί επιπλέον σασπένς, αφού δεν είναι εύκολο να διακρίνουμε ποια από τις δύο είναι αξιόπιστη (αν είναι κάποια). Σημαντικό ρόλο παίζουν και οι ανακρίσεις από την αστυνομία που παρεμβάλλονται στην αφήγηση και είναι γραμμένες σε στυλ σεναρίου.

 

Το μυθιστόρημα έχει όλα τα στοιχεία ενός επιτυχημένου ψυχολογικού θρίλερ επιβίωσης: μια μικρή ομάδα σύνθετων χαρακτήρων με πολύπλοκες, τεταμένες σχέσεις μεταξύ τους, πολύ καλές αναλυτικές περιγραφές μιας συναρπαστικά όμορφης, απομακρυσμένης περιοχής[1] και καιρικών συνθηκών που προσδίδουν μια ιδιαίτερη, ενίοτε κλειστοφοβική, ατμόσφαιρα, καθώς και σκηνές που εντείνουν την αίσθηση μυστηρίου, κλιμακούμενης ανησυχίας, αγωνίας και φόβου. Το «ανοιχτό», όχι ξεκάθαρο τέλος αφήνει κάποια αναπάντητα ερωτήματα.

 

Ένα επιτυχημένο ντεμπούτο στον χώρο της σουηδικής αστυνομικής λογοτεχνίας, που θα ενδιαφέρει ιδιαίτερα τους φίλους του ψυχολογικού θρίλερ. Περιμένουμε να διαβάσουμε και το δεύτερο μυθιστόρημα του συγγραφέα…   

 

 

*Ευχαριστώ τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ για το αντίτυπο του βιβλίου.

 

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Το Σάρεκ, απ’ όπου και ο τίτλος του βιβλίου, είναι ένα εθνικό πάρκο, από τα παλαιότερα στην Ευρώπη, στη σουηδική Λαπωνία. Αποτελεί δημοφιλή περιοχή για πεζοπόρους και ορειβάτες και έχει περίπου 200 κορυφές πάνω από 1800 μέτρα και 100 παγετώνες. Από τις δεκάδες μέρη που αναφέρονται στο βιβλίο κάποια είναι πραγματικά και κάποια όχι (βλ. και «Επίμετρο» του συγγραφέα).

ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ 2023 ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΙΑ

Μια ματιά στα αστυνομικά μυθιστορήματα του 2023 στη Σουηδία

Για τρίτη χρονιά φέτος, ερχόμαστε να ρίξουμε μια ματιά στην ετήσια παραγωγή αστυνομικών βιβλίων στη Σουηδία, και ειδικότερα στα νέα βιβλία συγγραφέων, των οποίων έργα έχουν μεταφραστεί και στη γλώσσα μας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Σουηδικής Εταιρείας Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (Svenska Deckarakademin), το 2023 κυκλοφόρησαν στη χώρα 481 βιβλία σουηδών συγγραφέων και 103 μεταφρασμένα (πιο πρόσφατη ενημέρωση 30 Δεκεμβρίου 2023). Οι αντίστοιχοι αριθμοί για το 2021 ήταν 353 και 116, ενώ για το 2022 ήταν 401 και 117· παρατηρείται δηλαδή μια συνεχής αύξηση των σουηδικών βιβλίων που εκδίδονται κάθε έτος, μεγαλύτερη από 39% (!) για την τριετία 2021-2023, και μια μείωση, περίπου 8%, των μεταφρασμένων. Υπενθυμίζουμε ότι σε αυτά δεν περιλαμβάνονται e-books και audio books.
Ανάμεσα στα νέα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023 είναι και τα παρακάτω (αλφαβητικά, σύμφωνα με το επίθετο των συγγραφέων):

– Alex Ahndoril, Jag kommer att hitta nyckeln: Το πρώτο της νέας σειράς που υπογράφει το ζευγάρι Alexander Ahndoril και Alexandra Coelho Ahndoril, πολύ γνωστοί μας ως Lars Kepler. Νέο ψευδώνυμο, νέα σειρά με νέα ηρωίδα, την ιδιωτική ντετέκτιβ Julia Stark.

– Stefan Ahnhem, Bytet: ψυχολογικό θρίλερ, ανεξάρτητο από τα βιβλία της προηγούμενης σειράς με τον Fabian Risk.

– Tove Alsterdal, Djuphamn: το όγδοο βιβλίο της συγγραφέα και το τρίτο (και τελευταίο;) της σειράς με την αστυνομικό Eira Sjödin. Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει τα δύο πρώτα μυθιστορήματα της Alsterdal, Οι γυναίκες στην παραλία και Θαμμένοι στη σιωπή.

– Cilla και Rolf Börjlind, Nattens öga: το όγδοο μυθιστόρημα της σειράς με την Olivia Rönning και τον Tom Stilton. Στη χώρα μας έχει κυκλοφορήσει μόνο το πρώτο, Η μεγάλη παλίρροια.

– Christoffer Carlsson, Levande och döda (βραβείο για το καλύτερο σουηδικό αστυνομικό μυθιστόρημα του 2023 από τη Σουηδική Εταιρεία Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας/ Svenska Deckarakademin): το τρίτο μέρος της σειράς Hallandsviten. Από τα βιβλία του συγγραφέα, στα ελληνικά έχει εκδοθεί μόνο το πρώτο της πρώτης σειράς του, Ο αόρατος άνθρωπος από το Σάλεμ.

– Arne Dahl, I cirkelns mitt: το πρώτο βιβλίο της νέας σειράς με την επιθεωρήτρια Eva Nyman, επικεφαλής της Ομάδας Nova. Σε αυτή τη σειρά είχαμε αναφερθεί στην εισήγηση που διαβάστηκε στην εκδήλωση για τον συγγραφέα, στο 4ο Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας στην Αθήνα (20 Μαίου 2023) [βλ. εδώ].

– Anders de la Motte, Glasmannen: το δεύτερο μέρος της σειράς με πρωταγωνίστρια την επιθεωρήτρια Leo Asker.

– Klas Ekman, Kusinen: ένα σκοτεινό, ψυχολογικό θρίλερ, το δεύτερο μυθιστόρημα του συγγραφέα. Το πρώτο, Ικανοί για όλα, κυκλοφόρησε στη χώρα μας το 2022.

– Christina Erikson, Jag, Forsete: το έκτο βιβλίο της σειράς με τον Forsete και τον επιθεωρητή Elias Svensson, από την οποία έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά, μόνο το πρώτο, το Σκοτάδι.

– Tina Frennstedt, Sista bilden: το τέταρτο μέρος της σειράς με την Tess Hjalmarsson, επικεφαλής της ομάδας Ανεξιχνίαστων Υποθέσεων του Σκόνε, την οποία είχαμε γνωρίσει στο πρώτο βιβλίο, Αυτή που χάθηκε.

– Inger Frimansson, Stenmannen: το νέο αυτόνομο μυθιστόρημα μιας παλαιάς και πολυγραφότατης συγγραφέα. Στα ελληνικά κυκλοφόρησαν, μόλις το 2023, δύο βραβευμένα βιβλία της (Φόνοι στη σιωπή και Νέμεσις), ως ειδικές εκδόσεις για κυριακάτικη εφημερίδα.

– Camilla Grebe και Carl-David Pärson, Lånaren: μια ιστορία με υπερφυσικά στοιχεία, η πρώτη από το ντουέτο της γνωστής μας Grebe (έχουμε διαβάσει στη γλώσσα μας τα Σε λεπτό πάγο και Κενό μνήμης) και του πρωτοεμφανιζόμενου στο αστυνομικό μυθιστόρημα Pärson.

– Jan Guillou, Eventuellt uppsåt – att döda traktens gangsters: το δεύτερο μυθιστόρημα της νέας σειράς ενός από τους παλαιότερους και σημαντικούς σουηδούς συγγραφείς, με δύο γνωστούς κεντρικούς χαρακτήρες του, τον (πρώην πια) αξιωματικό των μυστικών υπηρεσιών Carl Hamilton και τον βετεράνο δημοσιογράφο Erik Ponti.

– Michael Hjorth και Hans Rosenfeldt, Skulden man bär: το όγδοο βιβλίο της σειράς με τον ψυχολόγο Sebastian Bergman (στη χώρα μας έχουν μεταφραστεί τα τρία πρώτα). Και ενώ η συνεργασία του ντουέτου συνεχίζεται, περιμένουμε από τον Rosenfeldt το επόμενο μυθιστόρημα της σειράς Haparanda, μετά το Σκληρό καλοκαίρι.

– Mons Kallentoft, Amason: το ένατο μυθιστόρημα της σειράς Herkulesserien, που βασίζεται χαλαρά στους άθλους του Ηρακλή, με πρωταγωνιστή τον Zack. Από τα βιβλία του Kallentoft στα ελληνικά κυκλοφορεί μόνο το Αίμα στην καρδιά του χειμώνα, το πρώτο από τα 14 της σειράς με την Malin Fors.

– Mons Kallentoft, Älska dig länge: το δεύτερο μέρος της νέας σειράς Underdogs.

– David Lagercrantz, Memoria: το δεύτερο βιβλίο της σειράς με τον Hans Rekke και τη Micaela Vargas.

– Jens Lapidus, Död man walking: το νέο μυθιστόρημα της σειράς Top dogg, με τον πρώην κακοποιό Teddy και τη δικηγόρο Emelie. Από αυτή την σειρά έχουν κυκλοφορήσει στη χώρα μας, τα τρία πρώτα, Αίθουσα VIP, Στοκχόλμη και Πρώτη μούρη.

– Camilla Läckberg και Henrik Fexeus, Mirage: το τελευταίο βιβλίο της τριλογίας του συγγραφικού ντουέτου, με πρωταγωνιστές την επιθεωρήτρια της αστυνομίας Mina Dabiri και τον πνευματιστή Vincent Walder.

– Liza Marklund, Stormberget: το νέο μυθιστόρημα της Marklund, μιας παλαιάς. πολύ καλής συγγραφέα, τελευταίο μέρος της τριλογίας που τοποθετείται στο Stenträsk της επαρχίας Norrbotten.

– Johanna Mo, Darrgräset: το τέταρτο μέρος της σειράς Ölandsbrottten, με ηρωίδα την Hanna Duncker. Στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει μόνο το πρώτο, Ο τραγουδιστής της νύχτας.

– Håkan Nesser, Det kom ett brev från München: το νέο βιβλίο ενός ακόμη βετεράνου, διεθνώς γνωστού και πολυγραφότατου σουηδού συγγραφέα, το όγδοο της σειράς με τον επιθεωρητή Barbarotti. Στην Ελλάδα έχουν εκδοθεί μόνο τρία μυθιστορήματα του Nesser, από την πρώτη του σειρά με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Van Veeteren.

– Viveca Sten, Vilseledaren: το τέταρτο μέρος της σειράς Åremorden. Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο Κάτω απ’ τα ήσυχα νερά, το πρώτο από την πρώτη σειρά της συγγραφέα.

– Johan Theorin, Ristmärken: το έκτο μυθιστόρημα στη σειρά του συγγραφέα που τοποθετείται στο νησί Öland. Στα ελληνικά έχουμε διαβάσει τα δύο πρώτα, Αντίλαλοι νεκρών και Το πιο σκοτεινό δωμάτιο.

Από όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα, από τα παραπάνω βιβλία θα κυκλοφορήσουν στη χώρα μας, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024, το I cirkelns mitt (Στο κέντρο του κύκλου) του Dahl και το Mirage (Η χίμαιρα) της Läckberg και του Fexeus, ενώ έχουν αγοραστεί τα δικαιώματα για το Glasmannen του de la Motte, όπως και για το πρώτο αυτής της σειράς, το Bortbytaren.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ANDERS DE LA MOTTE

de la Motte - photo Jeff Richt

[photo: Jeff Richt,  from salomonssonagency.se]

Συνέντευξη με τον ANDERS DE LA MOTTE

από τον Νίκο Μ. Γεωργιάδη  

Ο Anders de la Motte, πρώην αστυνομικός και υπεύθυνος Ασφαλείας σε μεγάλες διεθνείς εταιρείες, που έκανε το ντεμπούτο του στη σουηδική αστυνομική λογοτεχνία το 2010 με το βραβευμένο θρίλερ Το παιχνίδι ([geim]), είναι συγγραφέας πολλών καταξιωμένων μπεστ σέλερ. Έχει συνεργαστεί σε δύο βιβλία με τον Måns Nilsson, ενώ το 2022 άρχισε τη νέα του σειρά με ηρωίδα τη Leo Asker (μέχρι τώρα έχουν εκδοθεί τα Bortbytaren, 2022 και Glasmannen, 2023). Στη χώρα μας έχουν κυκλοφορήσει η πρώτη τριλογία του (Παιχνίδι – μτφ Χ. Σωτηροπούλου, Βόμβος – μτφ. Ρ. Χατχούτ, Φυσαλίδα – μτφ. Γ. Στάμου) και τα μυθιστορήματα Το σημειωματάριο και Το τελεσίγραφο (μτφ. Ξ. Παγκαλιάς) [εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ], καθώς και η Τετραλογία του Σκόνε (Το τέλος του καλοκαιριού, Το έγκλημα του φθινοπώρου, Η φωτιά του χειμώνα και Η θυσία της άνοιξης – μτφ. Ξ. Παγκαλιάς) [εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ].

 

Νομίζω ότι οι αναγνώστες σας γνωρίζουν ότι πριν γίνετε διάσημος συγγραφέας ήσαστε αστυνομικός στη Στοκχόλμη και στη συνέχεια είχατε μια επιτυχημένη καριέρα ως Διευθυντής Ασφάλειας και Σύμβουλος σε θέματα Διεθνούς Ασφάλειας σε κορυφαίες διεθνώς εταιρείες. Το 2010 κάνατε το ντεμπούτο σας με το Παιχνίδι και δύο χρόνια αργότερα παραιτηθήκατε από τη δουλειά σας προκειμένου να ασχοληθείτε αποκλειστικά με τη συγγραφή. Πώς αποφασίσατε να γίνετε συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας; Ήταν κάτι που το σκεφτόσαστε για πολύ καιρό;

 Η μητέρα μου είναι βιβλιοθηκονόμος και μου άρεσε να διαβάζω από πολύ μικρή ηλικία. Όπως οι περισσότεροι συγγραφείς, ξεκίνησα κι εγώ ως αναγνώστης και σε κάποιο στάδιο αποφάσισα ότι, αν και είναι ωραίο να ταξιδεύω ως επιβάτης με όχημα το βιβλία, θα ήθελα να δοκιμάσω αν μπορώ να οδηγήσω το αυτοκίνητο μόνος μου. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια, θα έλεγα μέχρι το 2008, για να φτάσω σε αυτό το σημείο. Πιο πριν δεν είχα καν σκεφτεί να κάνω καριέρα ως συγγραφέας, τώρα πιστεύω ότι είναι το μόνο πράγμα που πάντοτε ήθελα να κάνω.

 

Τα βιβλία της πρώτης τριλογίας σας (το Παιχνίδι, το οποίο κέρδισε το βραβείο για το καλύτερο μυθιστόρημα πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα από τη Σουηδική Ακαδημία Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας το 2010, το Βόμβος και το Φυσαλίδα) ήταν θρίλερ με γρήγορο αφηγηματικό ύφος, σασπένς, πολλές ανατροπές, γεμάτα αναφορές και σχόλια για την τεχνολογία πληροφοριών και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και αντιπροσώπευαν μια ιδιαίτερη φωνή στη σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία. Η επαγγελματική σας εμπειρία ενέπνευσε ή συνέβαλε στην πλοκή αυτών των έργων;

 Δεδομένου ότι εργάστηκα σε τομείς σχετικούς με την Ασφάλεια, η σύντομη απάντηση είναι ναι. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν ακόμη αρκετά καινούρια τότε και με γοήτευε ο τρόπος με τον οποίο το Facebook μας έκανε να αλλάξουμε τις συμπεριφορές μας και τα πράγματα που ήμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε μόνο και μόνο για να λάβουμε την έγκριση των άλλων και να νιώσουμε ότι αξίζουμε και ότι μας εκτιμούν. Η πρώτη τριλογία είναι χτισμένη γύρω από αυτό το θέμα, αυτό είναι που κινεί τον κύριο πρωταγωνιστή, τον HP.

Τα επόμενα βιβλία σας (Το σημειωματάριο και Το τελεσίγραφο, το οποίο κέρδισε το βραβείο της Σουηδικής Ακαδημίας Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας για το καλύτερο σουηδικό μυθιστόρημα το 2015), δύο πολύπλοκα, σφιχτά θρίλερ σχετικά με αστυνομικούς που διεισδύουν σε εγκληματικές οργανώσεις, τη διαφθορά της αστυνομίας, το οργανωμένο έγκλημα και αναξιόπιστους πολιτικούς, ήταν πολύ διαφορετικά από την τριλογία Παιχνίδι. Και στη συνέχεια, το Κουαρτέτο του ΣκόνεΚουαρτέτο των εποχών), τέσσερα αυτόνομα μυθιστορήματα που τοποθετούνται σε αγροτικά τοπία, στην κομητεία του Σκόνε, όπου γεννηθήκατε και μεγαλώσατε, με γυναίκες πρωταγωνίστριες, ατμοσφαιρικά, μελαγχολικά σκηνικά και αγωνιώδη πλοκή, σχετικά με σκοτεινά μυστικά του παρελθόντος που στοιχειώνουν τη σημερινή ζωή στις μικρές κοινότητες, σηματοδότησε μια σημαντική αλλαγή στη γραφή σας. Θα μας μιλήσετε για αυτή τη στροφή στο έργο σας, από τα γρήγορου ρυθμού αστυνομικά θρίλερ της «μεγάλης, διεφθαρμένης πόλης» σε ψυχολογικά, κυρίως, θρίλερ αργού ρυθμού , που διαδραματίζονται στη σουηδική ύπαιθρο.

Αρκετά χρόνια πριν το 2015 είχα ήδη επιστρέψει στο Σκόνε από τη Στοκχόλμη, και μου ήταν όλο και πιο δύσκολο να γράψω για μια πόλη στην οποία δεν ζούσα πια. Επίσης, είχα δοκιμάσει την αφήγηση με γρήγορο ρυθμό, η οποία είναι καλή για την προώθηση του σασπένς, αλλά ήμουν περίεργος να μάθω αν θα μπορούσα να αφαιρέσω αυτό το στοιχείο και να εξακολουθήσω να γράφω ιστορίες με αγωνία. Εκείνη την εποχή, οι γονείς μου πούλησαν το αγρόκτημά τους και έπρεπε να ξεκαθαρίσω κάποια από τα παιδικά ενθύμια που είχε φυλάξει η μητέρα μου. Έτσι ξεκίνησε μια μελαγχολική διαδικασία σχετικά με το να κοιτάζεις πίσω στην παιδική σου ηλικία με τα μάτια ενός ενήλικα. Η μελαγχολία και αυτό το θέμα έγιναν η κινητήρια δύναμη του Κουαρτέτου των εποχών, που αποτελείται από τέσσερις αυτόνομες ιστορίες για μικρές πόλεις στην ύπαιθρο, ένα δραματικό γεγονός του παρελθόντος, και κάποιο πρόσωπο που ερευνά αυτό το γεγονός πολλά χρόνια αργότερα για να ανακαλύψει τι πραγματικά είχε συμβεί.

DE LA MOTTE - BIBLIAΑς έρθουμε στα πρόσφατα βιβλία σας. Συνεργαστήκατε για πρώτη φορά με έναν άλλο συγγραφέα, τον Måns Nilsson, σε δύο (μέχρι στιγμής) μέρη της σειράς Morden på Österlen, δύο βιβλία με όμορφο περιβάλλον και εκκεντρικούς χαρακτήρες, που μεταφέρουν το βρετανικό whodunnit στη νότια Σουηδία. Και το πιο πρόσφατο από τα βιβλία σας, το Bortbytare, που εκδόθηκε στη Σουηδία το 2022, είναι το πρώτο της νέας σειράς με την επιθεωρήτρια Leonore (Leo) Asker. Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα λόγια για τα βιβλία αυτά που αναμένεται να εκδοθούν και στην Ελλάδα;

 Πάντα μου άρεσαν οι ιστορίες μυστηρίου με φόνους, τα βιβλία της Άγκαθα Κρίστι ήταν, ίσως, τα πρώτα για ενήλικες που διάβασα, και όταν ο Måns πρότεινε να προσπαθήσουμε να γράψουμε κάτι τέτοιο μαζί, ενθουσιάστηκα.

Είχα ήδη μια ιδέα για έναν αστυνομικό ντετέκτιβ από τη Στοκχόλμη που πηγαίνει στη νότια Σουηδία και εμπλέκεται ακούσια σε μια υπόθεση δολοφονίας, οπότε δουλέψαμε σε αυτή τη βάση.

Τα μυθιστορήματα μυστηρίου με φόνους έχουν να κάνουν με την πλοκή και το μυστήριο, οι χαρακτήρες είναι ελαφρώς υπερβολικοί και ο ρυθμός έχει μικρή σημασία, οπότε αυτός ήταν ένας νέος τρόπος γραφής για μένα. Επίσης, η γλώσσα είναι λίγο διαφορετική και οι ιστορίες περιέχουν επίσης μια μικρή δόση βρετανικού χιούμορ (όπως η ματαιοδοξία και το μουστάκι του Πουαρό ή το ότι τον μπερδεύουν συνεχώς με Γάλλο) που ταίριαζε και στους δύο μας. Δεν έχω ξανασυνεργαστεί ποτέ σε βιβλίο και αυτό ήταν επίσης μια πρόκληση. Διασκεδάσαμε πολύ όταν γράφαμε, αν και για να είμαι σαφής, δεν πρόκειται για κωμωδίες, αλλά για κλασικές υποθέσεις μυστηρίου με φόνο.

-Το έργο σας μέχρι τώρα χαρακτηρίζεται από μεγάλες αλλαγές: έχετε ασχοληθεί με διαφορετικά υποείδη αστυνομικής λογοτεχνίας (αστυνομικό θρίλερ, ψυχολογικό θρίλερ, νουάρ, police procedural, whodunnit) και τους συνδυασμούς τους, ένα πολύ ευρύ φάσμα θεμάτων, πολύ διαφορετικούς, αλλά πάντα ενδιαφέροντες, χαρακτήρες. Πώς καταφέρνετε να το κάνετε αυτό με τόση επιτυχία;

– Κυρίως επειδή έχω μεγάλη περιέργεια, ανακάλυψα τη συγγραφή μόλις το 2008 και υπάρχουν τόσα πολλά είδη και εργαλεία αφήγησης που θέλω να εξερευνήσω. Δεν ξέρεις αν μπορείς να τα καταφέρεις σε κάτι αν δεν προσπαθήσεις.

-Υπάρχουν συγγραφείς που σας έχουν επηρεάσει, και αν ναι, με ποιον τρόπο;

Ω, πάρα πολλοί και διαφορετικοί ανάλογα με το είδος. Για τη σειρά Österlen ήταν η  Άγκαθα Κρίστι και η Κάρολαϊν Γκρέιαμ (Midsomer murders), για τη σειρά Asker που δουλεύω αυτή τη στιγμή ο Στιγκ Λάρσον, ο Μαίκλ Κόνελι (Bosch) και ο Τόμας Χάρις (Σιωπή των αμνών).

-Μετά από 12 καταξιωμένα βιβλία, ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

 Δουλεύω πάνω σε δύο διαφορετικές σειρές. Η μία είναι η σειρά Asker, το πρώτο βιβλίο της οποίας, το Bortbytaren [τίτλος αγγλόφωνης έκδοσης The mountain King], σύντομα εκδίδεται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, και το δεύτερο, Glasmannen, μόλις κυκλοφόρησε εδώ στη Σουηδία.

Η δεύτερη είναι μια σειρά μυστηρίου με φόνο που θα εκδοθεί στη Σουηδία το επόμενο έτος.

 

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που διαθέσατε για να απαντήσετε στις ερωτήσεις.

*Ευχαριστώ τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ για τη βοήθεια στην πραγματοποίηση αυτής της συνέντευξης.

 

 Ιnterview with ANDERS DE LA MOTTE

 Anders de la Motte, a former police officer and head of security at major international companies, who debuted in 2010 with the award-winning thriller The Game, is the author of several acclaimed bestselling crime novels. He has also collaborated on two books with Måns Nilsson, and in 2022 he started his new series starring inspector Leonore (Leo) Asker.

  

I think your readers know that before you became a famous author you were a police officer in Stockholm and then you had a successful career as Director of Security and International Security Consultant at world leading companies. In 2010 you made your debut with [geim] and two years later you quit your job in order to focus on writing. How did you decide to become a crime fiction writer? Was this something you had been thinking about for a long time?

My mother is a librarian and I’ve loved reading since I was very young. As most writers, we start out as readers and at some stage we decide that although it is nice to be along for the ride, we would like to try if we can drive the car ourselves. It took many years before I reached that point, around 2008 I would say. Before that I had not even considered writing as a career, now it is the only thing I ever wanted.

The books of your first trilogy ([game], which won the Swedish Crime Writers’ Academy “First Book Award” in 2010, [buzz] and [bubble]) were thrillers with fast narrative style, suspense, many plot twists, full of references to and commentary on IT and social media, and represented a distinct voice in Nordic Crime Fiction. Did your professional experience inspire or contribute to your plots?

Since I worked in security the short answer is yes. Social media was still pretty new at that point and I was fascinated by how Facebook made us change our behaviors and the things we were prepared to do just to get approval from other people and feel valuable and appreciated. The Game trilogy is built around this engine, this is what drives the main protagonist HP.

Your next books (MemoRandom and UltiMatum, which won the Swedish Crime Writers’ Academy award for Best Swedish Crime Novel in 2015), two complex, taut thrillers about police infiltrators, police corruption, organized crime, and dodgy politicians, were very different from the [Game] trilogy. And then, the Skåne Quartet – four stand-alone novels located in rural landscapes, in Skåne county, where you were born and raised, with female protagonists, atmospheric, melancholic settings, and suspenseful plots about dark secrets of the past that haunt present life in small communities- marked a major change in your writing. Would you talk to us about this shift in your work, from fast-paced crime thrillers of the “big, corrupted city” to slow-paced, mostly psychological thrillers, set in the Swedish countryside?

By 2015 I’d moved back to Skåne from Stockholm since quite a few years and I found it increasingly harder to write about a city that I no longer lived in. Also, I’ve tried the fast paced storytelling, which is good for driving suspense, but I was curious to know if I could remove this element and still write suspenseful stories.

At the time my parents sold their farm and I had to clear out some of the childhood mementos my mother had saved. This started a melancholic process about looking back at your childhood with a grownups eyes.

The melancholia as well as this theme became the driver of the seasons quartet, four separate stories about small towns in the countryside, a dramatic event in the past and someone digging into this event many years later to reveal what really happened.

Let’s come to your recent books. You paired up for the first time with another writer, Måns Nilsson, in two (so far) installments of the Morden på Österlen series, two books with beautiful milieus and eccentric characters, which transfer British whodunnit to southern Sweden. And the most recent of your books, Bortbytare (The mountain King), published in Sweden in 2022, is the first of the new series with Detective Inspector Leonore (Leo) Asker. Could you tell us a little about these books which are expected to be published in Greece?  

 I’ve always loved the murder-mystery stories, Agatha Christie was probably the first adult books I’ve ever read and when Måns suggested we should try to write something like that together, I jumped at the idea.

I already had an idea about at police detective from Stockholm going to southern Sweden and involuntarily being involved in a murder case, so we worked from that idea.

Murder mysteries are all about the plot and the mystery, the characters are slightly exaggerated and the pace is of little importance so this was a new way of writing for me. Also the laungage is a bit different and the stories also contain a slight touch of British humor (like Poirot constantly being mistaken for a Frenchman, or his vanity and moustache) that suited us both well. I’ve never cooperated on a book before and this was also very stimulating. We had lots of fun writing them, although to be clear, these are not comedies, but classic murder-mysteries.

Your work so far is characterized by major changes: you have dealt with different crime fiction subgenres (crime thriller, psychological thriller, noir, police procedural, whodunnit) and their combinations, a very broad range of topics, very different –but always intriguing- characters. How do you manage to do this so successfully?

Mainly because I’m a very curious person, I only discovered writing in 2008 and there are so many genres and story-telling tools that I want to explore. You don’t know if you can manage them unless you try.

Are there any authors who have influenced you, and if yes, in what way?

Oh, way too many and different ones depending on the genre. For the Österlen-series it was Agatha Christie and Caroline Graham (Midsomer murders), for the Asker-series that I’m currently working on Stieg Larsson, Michael Connelly (Bosch) and Thomas Harris (Silence of the lambs).

After 12 acclaimed books, what are your plans for the future?

I’m working on two different series, both the Asker-series where the first book The mountain King is just being published in Europe and the US, and the second, Glasmannen (The glass man), just was published here in Sweden.

And also another murder-mystery series to be published in Sweden next year.

Thank you very much for taking the time to answer my questions.

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ARNE DAHL

dahl serafio

[Photo: Σάκης Σαρακίνης, https://www.facebook.com/agatha.crime.festival/%5D

 

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ARNE DAHL

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί την εισήγηση που διαβάστηκε στην εκδήλωση για τον Άρνε Νταλ,  στο 4ο Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας στην Αθήνα ( 20 Μαίου 2023). Η αγγλική μετάφραση του κειμένου είχε σταλεί στον συγγραφέα ηλεκτρονικά και του δόθηκε αντίγραφο πριν από την εκδήλωσης.

 

 

 

Η συμπλήρωση, φέτος, 25 χρόνων από την πρώτη εμφάνιση του Άρνε Νταλ στον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας και η παρουσία του συγγραφέα στο Φεστιβάλ, δίνουν την ευκαιρία για μια πολύ σύντομη επισκόπηση της πολύχρονης και ιδιαίτερα επιτυχημένης πορείας του με αναφορά, κυρίως, σε βασικά ειδολογικά και θεματολογικά χαρακτηριστικά.

Η περίοδος από το 1998 έως το 2014 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από τρεις όρους:  πολίς προσίντουραλ, κοινωνικοπολιτική θεματολογία και κριτική οπτική, και διεθνοποίηση του σουηδικού αστυνομικού μυθιστορήματος.

Το έργο που καθιερώνει διεθνώς τον Νταλ είναι μια δεκαλογία (αν και ουσιαστικά πρόκειται για 11 βιβλία, όπως θα δούμε παρακάτω) με την Ομάδα Α, που εκδίδονται από το 1998 έως το 2008, και αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα πολίς προσίντουραλ, με επιρροές κυρίως  από τον ΜακΜπέιν και τους προπάτορες της σύγχρονης σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας Χιεβάλ και Βαλέε. Τοποθετούνται χρονικά στην περίοδο 1997-2007 και ασχολούνται κυρίως με τη σουηδική πραγματικότητα, με τις νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που δημιουργούνται από την οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1990 και μετά. Η Ομάδα Α αντιμετωπίζει υποθέσεις τρομοκρατίας, τράφικιν, λαθρεμπορίου ναρκωτικών, ομηρίας, ληστείες, το διαδικτυακό και το διεθνές οργανωμένο έγκλημα, ενώ ο Νταλ αφήνει να διαφανεί το ενδιαφέρον του για τις διεθνείς πλευρές της εγκληματικότητας και τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης στη σουηδική κοινωνία. Δίνει έτσι μια διεθνή προοπτική στο έργο του, η οποία θα ολοκληρωθεί στη σειρά που θα ακολουθήσει.

Σε αυτή την επόμενη σειρά (που εκδίδεται από το 2011 έως το 2014), πρωταγωνιστεί η ΟπΚοπ, μια νέα άκρως μυστική ομάδα διευρωπαϊκής αστυνομικής συνεργασίας της Γιούροπολ. Υπάρχει μια αφηγηματική γέφυρα από την Ομάδα Α στην Όπκοπ. Όταν η πρώτη διαλύθηκε, κάποια μέλη της μεταφέρθηκαν στη σουηδική αστυνομία και κάποια άλλα στρατολογήθηκαν στην ομάδα μέσα στη Γιούροπολ όπου συνεργάζονται με άλλους ευρωπαίους συναδέλφους τους. Άλλωστε, βασικό στοιχείο και των δύο σειρών είναι η ύπαρξη της ομάδας, μιας συλλογικότητας αστυνομικών, στην οποία όλα τα μέλη έχουν ίση αξία, είναι ικανοί ερευνητές, γνωρίζουν τη θέση τους στην ομάδα και αλληλοσυμπληρώνονται απόλυτα.

Σε αυτά τα τέσσερα μυθιστορήματα, ο Νταλ περιγράφει τον «νέο κόσμο», δημιούργημα των σύνθετων σημαντικών αλλαγών από τα τέλη του 20ού αιώνα, και δίνει μια εικόνα του σύγχρονου διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος, που σταδιακά αποκτά τον έλεγχο όχι μόνο των μεγάλων επιχειρήσεων αλλά και της πολιτικής, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι, διευρύνει το πλαίσιο στο οποίο εκτυλίσσεται η σύνθετη και καλά σχεδιασμένη πλοκή των μυθιστορημάτων του σε όλη την Ευρώπη, την οποία παρουσιάζει ως το κέντρο των εξελίξεων σχετικά με το έγκλημα και την αντιμετώπισή του, αλλά και σε άλλες χώρες του κόσμου. Αυτό είναι το νέο τοπίο της αστυνομικής λογοτεχνίας, μέσα στο οποίο ο συγγραφέας σκιαγραφεί μια πιθανή μελλοντική αστυνομική οργάνωση και νέες μεθόδους έρευνας για την αντιμετώπιση της νέας εγκληματικότητας.

Ο Νταλ είναι από τους πρώτους που προωθούν τη διεθνοποίηση της σουηδικής αστυνομικής λογοτεχνίας, μια «διεθνοποίηση» που δεν αφορά μόνο στους τόπους όπου τοποθετούνται τα μυθιστορήματα και την ανάμιξη του διεθνούς εγκλήματος, αλλά θέτει και ζητήματα σχετικά με την εθνική και την ευρωπαϊκή πολιτισμική ταυτότητα των πρωταγωνιστών [π.χ. βλέπουμε πως αν και η επίδραση εθνικών στερεοτύπων είναι αρχικά φανερή στις περιγραφές χαρακτήρων και στις σχέσεις, αργότερα επικρατεί ο αλληλοσεβασμός και η αρμονική συνεργασία]. Με το έργο του και ιδιαίτερα με τη σειρά Όπκοπ, φαίνεται σαν να παίρνει τη σκυτάλη από το τελευταίο βιβλίο του Μάνκελ (2009), στο οποίο ο Βαλάντερ, πάσχοντας από Αλτσχάιμερ γίνεται μια φιγούρα που αντιπροσωπεύει όχι μόνο το τέλος της διάσημης σειράς, αλλά και το τέλος του παραδοσιακού σουηδού αστυνομικού που «δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίσει τη σύγχρονη εγκληματικότητα», ενώ η κόρη του «εκπροσωπεί μια πιο σύγχρονη και ευρωπαϊκή γενιά», πιο κατάλληλη να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις· και σε αυτή τη γενιά ανήκουν οι, περισσότερο Ευρωπαίοι παρά Σουηδοί, πρωταγωνιστές-μέλη της Όπκοπ.

Στα βιβλία αυτής της περιόδου ο Άρνε Νταλ αναδεικνύεται ως ένας από τους πιο πολιτικούς σύγχρονους σουηδούς συγγραφείς, αν και με διαφορετικό τρόπο από τους Χιεβάλ και Βαλέε. Περισσότερο από την κριτική του συστήματος, τον ενδιαφέρει να δείξει το πώς αυτό μετασχηματίζεται και με ποιον τρόπο οι σημαντικές πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές αλλαγές από τη δεκαετία του 1990 και μετά επηρεάζουν τους ανθρώπους, τόσο στη Σουηδία όσο και στην Ευρώπη. Πρέπει, πάντως, να σημειώσουμε ότι στις τελευταίες σελίδες του πρώτου βιβλίου της ΟπΚοπ (Κινέζικοι ψίθυροι, 2011) υπάρχει μια αναφορά στο Οι τρομοκράτες (Terroristerna), τελευταίο έργο της Χιεβάλ και του Βαλέε, η οποία «επισημαίνει ότι πέρα από τον νέο κόσμο που περιγράφει ο Νταλ, το μυθιστόρημα έχει ισχυρό και στενό δεσμό με την κοινωνικοπολιτική κριτική της παράδοσης της σουηδικής αστυνομικής λογοτεχνίας» .

Το 2016, πέντε χρόνια μετά το τέλος της σειράς με την Όπκοπ, εκδίδεται το Επτά μείον ένα (Utmarker). Είναι το πρώτο μιας νέας πενταλογίας, που ολοκληρώνεται το 2021, με κεντρικούς χαρακτήρες τον επιθεωρητή Σαμ Μπέργερ και την πράκτορα της Ασφάλειας Μόλι Μπλουμ. Αυτά τα μυθιστορήματα σηματοδοτούν μια τομή στη μέχρι τότε πορεία του συγγραφέα, αφού το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στην αστυνομική έρευνα μικρότερης κλίμακας, χωρίς τις σημαντικές συλλογικές προσπάθειες που συναντούσαμε στα προηγούμενα έργα του, και σε ψυχολογικά θέματα, είναι λιγότερο «πολιτικά», και οι κύριοι χαρακτήρες τους είναι λιγότεροι σε σχέση με τις πολυπρόσωπες ομάδες που πρωταγωνιστούσαν στις προηγούμενες σειρές. Έτσι, φαίνεται ότι ο Νταλ στρέφεται από το προσφιλές του τυπικό πολίς προσίντουραλ σε αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε «αστυνομικό θρίλερ».

Είναι μια στροφή που δεν θα έπρεπε να παραξενέψει τους προσεκτικούς αναγνώστες του, αφού έχει δείξει  ότι έχει τα λογοτεχνικά εφόδια και την ικανότητα  να ασχολείται επιτυχώς με διαφορετικά υποείδη του αστυνομικού, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί στα έργα του έναν διάλογο με την παγκόσμια λογοτεχνία και τέχνη.

Αναφέρουμε ενδεικτικά το πρώτο βιβλίο της Ομάδας Άλφα, με τίτλο Misterioso, από τον δίσκο και το γνωστό μουσικό κομμάτι του Thelonious Monk, τα αποσπάσματα από τις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου στο Τυχαίο θύμα, τον σεξπηρικό τίτλο του Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας αλλά και τους στίχους από τραγούδια των Police στο ίδιο βιβλίο και, τέλος, τη Μόλι Μπλουμ, το όνομα της οποίας καταφανώς παραπέμπει στον Οδυσσέα του Τζόις.

Να θυμίσουμε εδώ ότι στο 11ο βιβλίο της πρώτης σειράς, το Έντεκα (Εlva), τα μέλη της Ομάδας Α, που έχει πλέον διαλυθεί, βρίσκονται προσκεκλημένα σε ένα αρχοντικό στην εξοχή, όπου το καθένα τους αφηγείται μια ιστορία γύρω από το τραπέζι του δείπνου. Πρόκειται, για ένα έργο που έχει χαρακτηριστεί από τις κριτικές «ιδιαίτερα ενδιαφέρον», «περίεργο», «απροσδόκητο», «παιγνιώδες», για μια συλλογή 11 ιστοριών από τα μέλη της Ομάδας Α και τον συγγραφέα, σε ένα πλαίσιο που θυμίζει το Δεκαήμερο του Βοκακίου, αλλά και την Άγκαθα Κρίστι, ένα έργο χαρακτηριστικό δείγμα της υψηλής λογοτεχνικής γραφής του Νταλ και της ικανότητάς του να διασχίζει με επιτυχία τα σύνορα μεταξύ λογοτεχνικών ειδών και υποειδών.

Αυτή η σημαντική στροφή με τη νέα πενταλογία γίνεται γιατί, όπως επισημαίνει ο ίδιος:

«Έρχεται μια στιγμή στη ζωή κάθε συγγραφέα που τα πράγματα παραείναι εύκολα. Διατρέχεις τον κίνδυνο να γίνεις απρόσεκτος και να γράφεις συνέχεια περίπου το ίδιο βιβλίο. Έχεις βρει μία φόρμουλα για ένα συγκεκριμένο επιτυχημένο είδος και απλά συνεχίζεις να τη χρησιμοποιείς. Φοβήθηκα ότι μπορεί να χρησιμοποιούσα τα ίδια τεχνάσματα εδώ και 15 χρόνια. Έπρεπε να προσπαθήσω να αλλάξω τα πάντα. Χωρίς, φυσικά, να χάσω την προσωπική μου φωνή.

Επίσης, κουράστηκα λίγο από την πολιτική. Και από τα ‘μαύρα’ χρήματα, το διεθνές οργανωμένο έγκλημα, τη χωρίς τέλος διαφθορά στον κόσμο. Δεν ήθελα πια να διαβάζω και να ερευνώ για τους άπληστους, διεφθαρμένους, βίαιους ανθρώπους του υποκόσμου, όλα αυτά που έρχονται συνέχεια στην επιφάνεια. Ήθελα να κάνω τα πάντα σε πιο μικρή κλίμακα και πιο σφιχτοδεμένα, να εστιάσω την προσοχή μου στην ψυχολογία και στην καθαρή συναρπαστική περιπέτεια και όχι στον εξωτερικό κόσμο, στους εφιάλτες και όχι στα αφεντικά της μαφίας. Αλλά τελικά δεν τα πολυκατάφερα· ο έξω κόσμος, η τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα εμφανίζονται και σε αυτή τη σειρά, όπως θα δείτε στο Πέντε συν τρία».

 

Και, πράγματι, φαίνεται ότι ο Άρνε Νταλ «δεν τα πολυκατάφερε», αφού ο «έξω κόσμος» εμφανίζεται όχι μόνο προς το τέλος της πενταλογίας, αλλά και στη νέα σειρά του, το πρώτο βιβλίο από την οποία κυκλοφορεί στη Σουηδία τον Σεπτέμβριο. Μια σειρά, στην οποία πρωταγωνιστεί και πάλι μια ομάδα αστυνομικών, η ομάδα Nova, που ασχολείται με ασυνήθιστα εγκλήματα, υπό την αρχιεπιθωρήτρια Εύα Νύμαν. Φαίνεται λοιπόν, ότι αρχίζει μια τρίτη περίοδος στο έργο του Άρνε Νταλ, που θα έχει βασικά κοινά χαρακτηριστικά με την πρώτη.

 

Το1998 ο μυθιστοριογράφος, ακαδημαϊκός, κριτικός λογοτεχνίας, Γιαν Άρναλντ κάνει το μεγάλο βήμα στην αστυνομική λογοτεχνία ως Άρνε Νταλ, θέλοντας «να μελετήσει με έναν συναρπαστικό τρόπο, τα αποτελέσματα που είχε η οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1990 στη ζωή των ανθρώπων» και να χρησιμοποιήσει, όπως δηλώνει ο ίδιος, το αστυνομικό μυθιστόρημα σαν καθρέφτη των αλλαγών που σημειώθηκαν στη Σουηδία από τα τέλη του 20ού αιώνα. Η πορεία του δικαιολογεί πλήρως αυτή την απόφαση αφού εδώ και πολλά χρόνια θεωρείται ως ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους συγγραφείς του είδους, δεξιοτέχνης στη δημιουργία ευφυούς, εξαιρετικά σύνθετης πλοκής και συναρπαστικών χαρακτήρων, καθώς και στην πολυεπίπεδη αφήγηση.

Και εμείς από τη μεριά μας δεν μένει παρά να περιμένουμε ανυπόμονα τα νέα έργα του που, όπως τα προηγούμενα, δεν έχουν ως σκοπό μόνο την αναψυχή, αλλά αποτελούν εξαιρετικά δείγματα αστυνομικής λογοτεχνίας και προσφέρουν υλικό για σκέψη και μελέτη…

 

 

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

– Bergman, K. (2014), Swedish crime fiction: The making of Nordic noir. Milan: Mimesis International.

– Dahl, A. (2018), «Μπορείς πράγματι να εμπιστευτείς την αστυνομία;», πολάρ, 1, 56-60.

– Γεωργιάδης, N. M. (2021), Οδηγός για τη σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία. Αθήνα: Ηρόδοτος.

– Hellgren, P. (2019), Swedish Marxist noir. Jefferson, NC: Mc-Farland & Company.

– Συνέντευξη με τον Arne Dahl, (29 Οκτωβρίου 2020)

https://nordiccrimefiction.wordpress.com/2020/10/29/%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b5%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%be%ce%b7-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%bf%ce%bd-arne-dahl/

– Krugly Hill, E. (2013, September), Arne Dahl – satisfies the UK’s thirst for Nordic noir, ScanMagazine 56, https://issuu.com/scanmagazine/docs/scanmagazine_56_september_2013

Ο ΚΟΥΚΟΣ

lakberg - koukosΟ κούκος (Gökungen)

της Camilla Läckberg (μτφ. Α. Νάτση)

Μεταίχμιο 2023

Το 2017 κυκλοφόρησε στη Σουηδία το μυθιστόρημα Η μάγισσα, το ενδέκατο της Λέκμπεργ με τη συγγραφέα  Ερίκα και τον αστυνομικό Πάτρικ. Πέντε χρόνια αργότερα, και μετά από δύο παιδικά βιβλία, δύο «ροζ μυθιστορήματα  εκδίκησης» [βλ. εδώ], και δύο αστυνομικά βιβλία σε συνεργασία με τον Χένρικ Φεξέους, η συγγραφέας επιστρέφει με το μυθιστόρημα Ο Κούκος στη σειρά που την έκανε διεθνώς γνωστή.

Ο παγκοσμίου φήμης, και υποψήφιος για Νόμπελ, συγγραφέας Χένινγκ Μπάουερ και η επιτυχημένη εκδότρια Ελίσαμπετ γιορτάζουν με ένα πλούσιο πάρτυ τη χρυσή επέτειο του γάμου τους, και ανάμεσα στους καλεσμένους βρίσκονται η Ερίκα και ο Πάτρικ.

Το επόμενο πρωί ένας άλλος φίλος του «χρυσού» ζευγαριού, ο διάσημος φωτογράφος Ρολφ που, παρά την πρόσκληση, δεν είχε πάει στη γιορτή, βρίσκεται άγρια δολοφονημένος στην γκαλερί όπου προετοίμαζε  μια έκθεση με φωτογραφίες του.

Ο Πάτρικ και οι συνάδελφοί του αναλαμβάνουν την υπόθεση, ενώ η Ερίκα βρίσκει το θέμα για το επόμενο  βιβλίο της, εμπνευσμένη από κάποια πορτρέτα του Ρολφ: πρόκειται για τον φόνο της Λόλας, μιας τρανς γυναίκας, και της Πίτε, της εξάχρονης κόρης της, κατά τη δεκαετία του 1980.

Και καθώς οι έρευνες των δύο πρωταγωνιστών προχωρούν με αργούς ρυθμούς, μια τραγωδία συγκλονίζει την οικογένεια του Χένινγκ και τη Ελίσαμπεθ: ο μεγάλος γιος τους και τα δύο μικρά παιδιά του βρίσκονται δολοφονημένοι στο εξοχικό τους σπίτι…

Οι γνώριμοι στους αναγνώστες κεντρικοί χαρακτήρες, η Ερίκα και ο Πάτρικ, είναι πειστικοί στους ρόλους τους ως ένα πολύ συμπαθές, αγχωμένο παντρεμένο ζευγάρι με τρία παιδιά, που πρέπει να αντιμετωπίσουν τα καθημερινά τους προβλήματα και, ταυτόχρονα, να ασχοληθούν, με εντελώς διαφορετικούς τρόπους,  όπως έχουμε συνηθίσει από τα προηγούμενα βιβλία της σειράς, με την εξιχνίαση σκοτεινών υποθέσεων. Η Ερίκα γίνεται μερικές φορές πιεστική, ερευνά παρορμητικά, με βάση το συναίσθημα, αλλά, τελικά, επιτυχημένα, ενώ ο Πάτρικ είναι πιο συγκρατημένος και μεθοδικός και παίζει άτυπα ηγετικό, και όποτε χρειάζεται κατευναστικό, ρόλο στους συναδέλφους του.

Οι περισσότεροι χαρακτήρες του μυθιστορήματος κινούνται στην γκρίζα ζώνη μεταξύ καλού και κακού, αλλά καθώς εξελίσσεται η ιστορία αποκτούν περισσότερο βάθος, οι σχέσεις μεταξύ τους σταδιακά ξεκαθαρίζουν και τα μυστικά τους έρχονται στο φως, ενώ η Λόλα είναι ένας ενδιαφέρων χαρακτήρας που παίζει καθοριστικό ρόλο στην πλοκή.

Η Λέκμπεργ ασχολείται με θέματα σχετικά με τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, με τα προβλήματα και τις διακρίσεις που αντιμετώπιζαν τα τρανσέξουαλ άτομα πριν από δεκαετίες αλλά και σήμερα, με τις οικογενειακές τραγωδίες και τις συνέπειές τους.

Οι δύο αλληλοσυνδεόμενες υποθέσεις είναι ενδιαφέρουσες και αναπτύσσονται με ικανοποιητικό τρόπο, ενώ η θλιβερή ιστορία της Λόλα και της Πίτε περιγράφεται με ευαισθησία. Η αφήγηση κινείται στο παρόν και στο παρελθόν και γίνεται με αργό ρυθμό από τις οπτικές της Ερίκα, του Πάτρικ και άλλων χαρακτήρων. Στην αρχή δίνονται πολλές πληροφορίες, αλλά η συνεχής αλλαγή προοπτικής, χρόνου και τόπων, και τα σύντομα κεφάλαια, βοηθούν να διατηρείται η ένταση, ενώ σιγά σιγά αποκαλύπτονται τα επικίνδυνα μυστικά. Το βάρος δίνεται στην έρευνα, στις διαπροσωπικές σχέσεις και τα προβλήματά τους, χωρίς να δίνεται έμφαση στις σκηνές βίας. Οι αρκετά πειστικές ανατροπές οδηγούν σε νέες κατευθύνσεις, καθώς συγκλίνουν σταδιακά οι ιστορίες και η συνολική εικόνα γίνεται φανερή στο τέλος.

Η Λέκμπεργ επανέρχεται στη Φιελμπάκα και στους πρωταγωνιστές της με ένα σύνθετο μυθιστόρημα με κατανοητές συσχετίσεις, αλλά και ενδιαφέρον τέλος. Όλα τα στοιχεία της δημοφιλούς σειράς είναι παρόντα: η Ερίκα, που πάντα βρίσκει θέμα για το νέο βιβλίο της σχετικό με την υπόθεση που ερευνά η αστυνομία, ο μεθοδικός, πιστός, Πάτρικ, η οικογενειακή ζωή τους με τα τρία παιδιά και τα ενοχλητικά πεθερικά της Ερίκα, οι συνάδελφοι του Πάτρικ με τα προβλήματά τους. Ωστόσο, αν η σειρά συνεχιστεί,  ίσως θα πρέπει να γίνει κάποια ανανέωση σε αυτά τα στοιχεία και τη σχέση μεταξύ τους…

*Ευχαριστώ τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ για το αντίτυπο του βιβλίου.

ΤΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ

978-618-03-2974-2_3Τρία στην πέμπτη

του Arne Dahl (μτφ. Γρ. Κονδύλης)

Μεταίχμιο, 2023

 

 

Είναι το τελευταίο μυθιστόρημα της πενταλογίας του Νταλ με τον Σαμ Μπέργερ και τη Μόλι Μπλουμ. Αν και θα μπορούσε, ίσως, να διαβαστεί αυτόνομα, είναι καλό, έως αναγκαίο, να έχουν προηγηθεί τα τέσσερα πρώτα, γιατί υπάρχουν αλληλοσυνδεόμενα νήματα που διατρέχουν όλα τα βιβλία της περίπλοκης σειράς.

 

Οι (πολύ γνωστοί μας, πια) κεντρικοί χαρακτήρες: Μετά το τέλος του προηγούμενου βιβλίου  που μας άφησε σε αγωνία, βρίσκουμε την Ντεζιρέ Ρούσενκβιστ, την Ντίαρ, να αγωνίζεται να «σταθεί στα πόδια της» ψυχολογικά και κυριολεκτικά. Με ανοιχτά ακόμη τραύματα από όσα συνέβησαν στο Τέσσερα δια τέσσερα, έχει αρχίσει να ξαναμαθαίνει να περπατά και αντιμετωπίζει, μετά την επιστροφή στην υπηρεσία και τον υποβιβασμό της, την ανιαρή δουλειά γραφείου. Αυτά που της δίνουν δύναμη να συνεχίσει είναι η αγάπη για την οικογένειά της, η πίστη στις ικανότητές της και η θέλησή της να βρει  και να τιμωρήσει τον υπεύθυνο για την επίθεση που άλλαξε βάναυσα τη ζωή της.

Ο Σαμ και η Μόλι, μετά τα τελευταία γεγονότα, ασχολούνται με την υπηρεσία ερευνών που έχουν ιδρύσει και έχουν αποφασίσει, για χάρη της Μύρινα, της μικρής τους κόρης, να μην αναλαμβάνουν επικίνδυνες υποθέσεις. Όμως, όταν η καλή φίλη τους, η Ντίαρ, η οποία είχε σώσει με μεγάλο προσωπικό κόστος τη ζωή της Μύρινα, χρειάζεται τη βοήθειά τους, δεν μπορούν να αρνηθούν. Και έτσι, αντιμετωπίζουν όλοι μαζί τους κινδύνους που τους περιμένουν…

Σκοτεινές, περίπλοκες υποθέσεις: Τους τρεις τελευταίους μήνες, την πέμπτη ημέρα κάθε μήνα, ανακαλύπτεται ένα πτώμα σε παράκτιες τοποθεσίες που μοιάζουν μεταξύ τους, κοντά στη Στοκχόλμη. Παρά τις τακτές ημερομηνίες εύρεσης των θυμάτων και τις προφανείς ομοιότητες των τόπων όπου έχουν τοποθετηθεί, η αστυνομία αρνείται κατηγορηματικά να εξετάσει τις δολοφονίες ως κοινή υπόθεση με το επιχείρημα ότι η αιτία θανάτου σε κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.

Ταυτόχρονα, κάποια πρώην μέλη της συμμορίας μοτοσικλετιστών Οι άγγελοι της κόλασης δολοφονούνται εν ψυχρώ με τσεκούρι και την έρευνα αναλαμβάνει η Εθνική Διεύθυνση Επιχειρήσεων.

Η Ντίαρ φαίνεται να είναι η μόνη που βλέπει τη σχέση μεταξύ των θυμάτων που βρίσκονται στις πέντε κάθε μήνα, αλλά το αφεντικό της, ο Κόνι Λαντίν, της απαγορεύει να στραφεί σε αυτή την κατεύθυνση και της αναθέτει να βοηθήσει στην υπόθεση των Αγγέλων της Κόλασης. Και, καθώς οι δύο έρευνες εξελίσσονται παράλληλα, η Ντίαρ, στηριγμένη στην εμπειρία και το ένστικτό της, ακολουθεί τον δικό της δρόμο και ζητά από τους φίλους της να τη βοηθήσουν…

 

Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε μέρη, το καθένα από τα οποία αρχίζει με αποσπάσματα από τη σκοπιά ενός αγοριού που παίζει σημαντικό ρόλο στην υπόθεση (δεν αναφέρονται περισσότερα για να αποφευχθούν τα σπόιλερ), και ήδη από τις πρώτες σελίδες προκαλείται το ενδιαφέρον των αναγνωστών και δημιουργείται μια ένταση που κλιμακώνεται στη συνέχεια.

Η οπτική γωνία της αφήγησης εναλλάσσεται μεταξύ των τριών κεντρικών χαρακτήρων και γίνεται ακόμη πιο σύνθετη και συναρπαστική μετά τη μέση. Οι σύντομες αναδρομές στο παρελθόν κάνουν πιο εύκολη τη σύνδεση με τα προηγούμενα, ενώ το νήμα του μυστηρίου ξετυλίγεται αργά αλλά σταθερά.

 

Ο Νταλ ασχολείται με ένα μάλλον ασυνήθιστο θέμα για αστυνομικό μυθιστόρημα (αλλά όχι για άλλα λογοτεχνικά είδη [1]), την χωρίς ηθικό φραγμό επιδίωξη της «αιώνιας ζωής» ή της «αιώνιας νιότης». Χρησιμοποιώντας, με τον δικό του, ξεχωριστό τρόπο, στοιχεία όπως μια ιδιαίτερα αινιγματική υπόθεση, ειδεχθή εγκλήματα και αδίστακτα πειράματα σε ανθρώπους, έρευνα με λάθος διαδρομές και θανάσιμους κινδύνους για τους πρωταγωνιστές, έναν πανέξυπνο δράστη που βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά από τους διώκτες του και φαίνεται να απολαμβάνει το κυνηγητό, γρήγορους ρυθμούς, ένταση από την αρχή ως το τέλος, πολλά ανοιχτά δεδομένα και εντυπωσιακές ανατροπές, μας προσφέρει ένα ακόμη συναρπαστικό μυθιστόρημα, ένα βιβλίο που κλείνει μια ιδιαίτερα επιτυχημένη σειρά και χαρίζει στους αναγνώστες ένα πολύ ικανοποιητικό τέλος.

Και μετά την πενταλογία; Στη συνέντευξη που μας έχει δώσει ο συγγραφέας (βλ. εδώ) είχε δηλώσει: «Νομίζω ότι η επόμενη δουλειά μου μπορεί να περιλαμβάνει κάποιους χαρακτήρες από τις παλιές σειρές, μαζί με αυτούς από τη νέα. Αλλά και πάλι ποτέ δεν ξέρεις, έτσι δεν είναι;». Τώρα, όμως, ξέρουμε ότι μετά τη σύντομη εμφάνιση «χαρακτήρων από τις παλιές σειρές» στο τέλος του Πέντε συν τρία και την (επαν)εμφάνιση εδώ του Πολ Γελμ, μπορούμε να ελπίζουμε βάσιμα ότι σύντομα θα ξανασυναντήσουμε παλιούς φίλους και ίσως, πάλι, τη Μόλι και τον Σαμ…

  

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ανάμεσα στα αρκετά, σχετικά με το θέμα, έργα επιστημονικής φαντασίας έρχονται στο μυαλό το βιβλίο Ο Τζακ Μπάρον και η αιωνιότητα του Νόρμαν Σπίνραντ (μτφ. Δ. Αρβανίτης, ars longa 1984), η κινηματογραφική ταινία The Island του Michael Bay (2005) κλπ.

 

*Ευχαριστώ τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ για το αντίτυπο του βιβλίου.

1795. Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΣΗΣ

17951795. Η ώρα της κάθαρσης

του Niklas Natt och Dag (μτφ. Γρ. Κονδύλης)

Μεταίχμιο, 2023

Το 1795 είναι το τελευταίο βιβλίο της επιτυχημένης και αναγνωρισμένης από την κριτική τριλογίας του Νίκλας Νατ οκ Νταγκ (ας σημειώσουμε και πάλι ότι η ανάγνωση των τριών βιβλίων με τη σειρά έκδοσης είναι αναγκαία για την απόλαυση του έργου).

Ο Τίκο Σέτον κρύβεται στη Στοκχόλμη καταστρώνοντας σχέδια για να αποκαταστήσει τη «φήμη» του και να αποδείξει σε αυτούς που τον εκδίωξαν ότι είναι ακόμη ικανός για περισσότερο εντυπωσιακές, φρικιαστικές πράξεις.

Αυτός που κάνει τα πάντα για να τον βρει και να τον σταματήσει είναι ο Έμιλ Βίνγκε. Σε αυτή την καταδίωξη, όμως, αισθάνεται μόνος του, αφού οι αρχές ασχολούνται με πράγματα που θεωρούν πιο σημαντικά και ο σύντροφός του Μίκαελ Καρντέλ, με βαθιά σημάδια στην ψυχή και το σώμα, αναζητά την Άννα Στίνα Κναπ, θεωρώντας ότι είναι υπεύθυνος για τον θάνατο των παιδιών της. Όμως, εκείνη έχει εξαφανιστεί χωρίς ίχνη.

Στο 1795 ακολουθούμε τους πρωταγωνιστές της τριλογίας, τσακισμένους από τα δραματικά, καταστροφικά γεγονότα του προηγούμενου βιβλίου, στην προσπάθειά τους να αποδώσουν δικαιοσύνη και να εκδικηθούν για όσα έχουν συμβεί. Τόσο αυτοί, όσο και αρκετοί άλλοι χαρακτήρες (ειδεχθείς εγκληματίες, αλλά και άνθρωποι που κινούνται σε όλη τη γκάμα μεταξύ του «καλού» και του «κακού») περιγράφονται, ως συνήθως, από τον Νατ οκ Νταγκ με μεγάλη δύναμη και ένταση.

Εδώ, σε αντίθεση με το 1794, στο προσκήνιο βρίσκεται το κυνήγι του δράστη των φρικτών εγκλημάτων. Όπως και στα δύο προηγούμενα μυθιστορήματα, η αφήγηση γίνεται από διαφορετικές οπτικές και ακολουθεί δύο χρονολογικές γραμμές, στο παρελθόν και στο παρόν, που σταδιακά συνδυάζονται μεταξύ τους με επιτυχία. Είναι και αυτό χωρισμένο σε τέσσερα μέρη (με πολλά μικρά κεφάλαια στο καθένα), από τα οποία τα πρώτα τρία, που χαρακτηρίζονται από αργούς ρυθμούς, τοποθετούνται την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1795, και το τελευταίο το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου. Το πρώτο μέρος μοιράζεται ανάμεσα στις αφηγήσεις για τον Καρντέλ και τον Βίνγκε, την αγωνιώδη αναζήτηση τους για την Άννα Στίνα και τον Τίκο, αντίστοιχα. Το δεύτερο ασχολείται με τον Τίκο Σέτον και διευκρινίζει ερωτήματα από το πρώτο, ενώ στο τρίτο μαθαίνουμε την ιστορία της Άννα Στίνα. Στο τελευταίο μέρος όλα τα νήματα συνδέονται, και οδηγούμαστε στο κάπως «ανοιχτό» τέλος της τριλογίας.

Το 1795, χωρίς να περιέχει τόσο αιματηρές και φρικιαστικές σκηνές όσο τα δύο προηγούμενα μυθιστορήματα, είναι ζοφερό, με ρεαλιστικές, σκληρές περιγραφές της ζωής στη Στοκχόλμη, και ιδιαίτερα στην «Πόλη ανάμεσα στις γέφυρες» (τη σημερινή Παλιά Πόλη), κατά την εποχή του Διαφωτισμού. Άλλωστε, ο  Νατ οκ Νταγκ έχει δείξει, από το πρώτο κιόλας βιβλίο του, ότι η μεγάλη του δύναμη είναι η συναρπαστική, αξιόπιστη, περιγραφή της σουηδικής κοινωνίας στα τέλη του 18ου αιώνα, η δημιουργία ολοκληρωμένων, «ζωντανών» χαρακτήρων, και η πλούσια γλώσσα (που αποδίδεται άριστα στα ελληνικά  από τον Γρηγόρη Κονδύλη).

Και εδώ ο Νατ οκ Νταγκ με την άριστη γνώση του όχι μόνο των ιστορικών συνθηκών, αλλά και λεπτομερειών σχετικά με την καθημερινή ζωή στην πόλη και την κουλτούρα της εποχής, επιτυγχάνει τον «ιστορικό ρεαλισμό» που (πρέπει να) χαρακτηρίζει το ιστορικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Έτσι, γίνονται αναφορές, για παράδειγμα, στην πυρκαγιά της Κοπεγχάγης που ξεκίνησε στις 5 Ιουνίου του 1795 και κατέστρεψε σχεδόν το ένα τρίτο της πόλης, στην πρεμιέρα του θεατρικού έργου Ο συμφιλιωθείς πατέρας (Den försonade fadern, «δράμα σε τρεις πράξεις») του Carl Johan Lindegren, που έγινε στις 30 Μαΐου 1795, στην καθημερινή εφημερίδα Extra-Posten που κυκλοφορούσε από την 1 Οκτωβρίου 1792 έως τις 8 Σεπτεμβρίου  1795 κλπ.

Παράλληλα, για τους απαιτητικούς αναγνώστες, γίνεται περισσότερο ορατή απ’ όσο στο 1794 (βλ. εδώ) η επίδραση του ντε Σαντ στο έργο του συγγραφέα, ιδιαίτερα μέσα από τις αντιλήψεις και πράξεις του Τίκο και των συντρόφων του στην αδελφότητα των Ευμενίδων [βλ. για παράδειγμα τις σύντομες συζητήσεις του Τίκο Σέτον με τον Λαρς Σβάλα (σ.σ. 243-244, 261-262) που φέρνουν στο μυαλό το Διάλογος ιερωμένου και ετοιμοθάνατου του ντε Σαντ] [1].

Γενικά, το 1795 ολοκληρώνει με επιτυχία την τριλογία του συγγραφέα, ένα σημαντικό έργο, από τα λίγα σκανδιναβικά ιστορικά αστυνομικά, που  κορυφώθηκε περισσότερο στα δύο πρώτα μυθιστορήματα.

Γράφοντας για το 1794 είχαμε αναρωτηθεί ποιο θα ήταν το επόμενο βήμα του συγγραφέα μετά την ολοκλήρωση της τριλογίας. Η απάντηση του Νατ οκ Νταγκ, όπως μας μεταφέρθηκε από τον Γρηγόρη Κονδύλη, είναι ότι το νέο έργο του θα είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται τον 15ο αιώνα.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] ντε Σαντ: Διάλογος ιερωμένου και ετοιμοθάνατου (μτφ. Δ. Γκινοσάτης, Futura 2007).

*Ευχαριστώ τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ για το αντίτυπο του βιβλίου.

ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΕΝΟΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ

henschen_cover_fbΣτη σκιά ενός εγκλήματος

της Helena Henschen (μτφ. Α. Μπογαδάκης)

Βακχικόν, 2023

 

Η Χελένα Χένσεν (1940-2011) είχε εργαστεί ως γραφίστρια, σχεδιάστρια, σκηνογράφος στο θέατρο, συγγραφέας και εικονογράφος παιδικών βιβλίων, και ήταν από τις ιδρύτριες της γνωστής σουηδικής εταιρείας ρούχων Mah-Jong. Το Στη σκιά ενός εγκλήματος (2004), το μοναδικό «αστυνομικό» βιβλίο της, ήταν ανάμεσα σε αυτά που το 2009 κέρδισαν το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βάση της πλοκής του μυθιστορήματος είναι μια από τις πιο διαβόητες εγκληματικές υποθέσεις της Σουηδίας: τη νύχτα της 7 Μαρτίου του 1932 βρέθηκαν σε ένα αρχοντικό στη Στοκχόλμη τα πτώματα του Γιάλμαρ φον Σίντοφ, ιδιοκτήτη του σπιτιού, και δύο γυναικών μελών του προσωπικού, της μαγείρισσας Καρολίνε Χερού και της οικιακής βοηθού Έμπα Χαμν. Τα θύματα, που είχαν χτυπηθεί μέχρι θανάτου με ένα σίδερο, βρέθηκαν από την ανιψιά του φον Σίντοφ, η οποία ειδοποίησε την αστυνομία. Οι υποψίες στράφηκαν αμέσως στον Φρέντρικ, γιο του δολοφονημένου άνδρα, φοιτητή Νομικής, για τον οποίο εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης. Η αναζήτησή του κράτησε λίγες ώρες και τελικά εντοπίστηκε στο εστιατόριο ενός ξενοδοχείου στην Ουψάλα, όπου είχε πάει για να δειπνήσει με τη σύζυγό του, Σοφί. Πριν συλληφθεί από την αστυνομία, ο Φρέντρικ φον Σίντοφ πυροβόλησε και σκότωσε τη σύζυγό του και κατόπιν αυτοκτόνησε με το ίδιο όπλο.

Οι δολοφονίες, των οποίων το κίνητρο παρέμεινε ασαφές [1],   ξεσήκωσαν σάλο στη Σουηδία όχι μόνο για τον αριθμό των θυμάτων αλλά και για τα πρόσωπα που εμπλέκονταν: ο Γιάλμαρ φον Σίντοφ ήταν εξέχουσα προσωπικότητα της σουηδικής οικονομίας και πολιτικής, είχε διατελέσει αρχηγός της αστυνομίας στις αρχές του αιώνα και το 1932 ήταν συντηρητικός βουλευτής και πρόεδρος της Σουηδικής Ένωσης Εργοδοτών.

Οι «φόνοι του φον Σίντοφ» αποτέλεσαν, από τη δεκαετία του 1930 μέχρι τις αρχές του αιώνα μας, έμπνευση για θεατρικά έργα και τηλεοπτικές και κινηματογραφικές ταινίες λόγω του μυστηρίου που τους καλύπτει και της εντύπωσης που προκάλεσαν στη χώρα. Όμως η Χένσεν είχε έναν ακόμη, σημαντικότερο λόγο να ασχοληθεί με το θέμα: η μητέρα της ήταν η Μαριάνε φον Σίντοφ, η μικρότερη αδελφή του δολοφόνου.

Όπως ομολογεί η συγγραφέας, αυτό το έγκλημα, «παρόλο που πέρασε πολύς χρόνος από τότε που έλαβε χώρα, παραμένει μια ανοιχτή πληγή» (σ. 7) για τα μέλη της οικογένειας. «Εβδομήντα χρόνια έχουν περάσει και η πράξη αυτή είναι εξίσου αινιγματική όπως τότε (σ. 11)… Ένα μυστήριο που απαγορεύεται να θιχτεί, σαν να μην υπάρχει,  σαν να μην έγινε ποτέ (σ. 12)». Έτσι, η Χένσεν έρχεται, γράφοντας το Στη σκιά ενός εγκλήματος, να βάλει τέλος στη μακρόχρονη συγκάλυψη της «οικογενειακής τραγωδίας» ή, μάλλον, της οικογενειακής ντροπής που είναι πολύ μεγάλη για να συνεχίσει να αγνοείται. Ασχολείται με ένα θέμα που «στοιχειώνει» για δεκαετίες την οικογένειά της, αλλά και την ίδια προσωπικά, γι’ αυτό και είναι παρούσα στις σελίδες του βιβλίου, ίσως περισσότερο από τους χαρακτήρες της.

Το βιβλίο αποτελεί μία μίξη γεγονότων, στοιχείων που αντλήθηκαν από δημόσια αρχεία, βιβλιοθήκες αλλά και συζητήσεις, και μυθοπλασίας, ένα λογοτεχνικό docudrama. Θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί «αστυνομικό», αλλά δεν είναι τόσο η ιστορία ενός εγκλήματος, όσο η ιστορία όλων αυτών που κρύβονται στη σκιά του, μια σκιά που «κάλυψε τις ζωές των απογόνων» (σ. 7). Είναι η αυτοβιογραφική αφήγηση μιας τραγωδίας, της ντροπής και της σιωπής που την καλύπτει μέσα στην οικογένεια, μια προσπάθεια κατανόησης του ταμπού που δημιουργήθηκε εξαιτίας των φόνων, και αναζήτησης απαντήσεων σε αναπάντητα ερωτήματα. Το Στη σκιά ενός εγκλήματος είναι η ιστορία για ένα έγκλημα για το οποίο δεν επήλθε ποτέ η κάθαρση, ένα ιδιότυπο, και τελικά ενδιαφέρον, «αστυνομικό μυθιστόρημα».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ως πιθανοί παράγοντες που οδήγησαν τον Φρέντρικ στο έγκλημα έχουν αναφερθεί η εξάρτησή του από τα ναρκωτικά, τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε και η τεταμένη σχέση με τον πατέρα του.

*Ευχαριστώ τις εκδόσεις ΒΑΚΧΙΚΟΝ για το αντίτυπο του βιβλίου.

ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ 2022 ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΙΑ

collage swedish 2022

Μια ματιά στα αστυνομικά μυθιστορήματα του 2022 στη Σουηδία

 

Πέρυσι ασχοληθήκαμε για πρώτη φορά με την ετήσια παραγωγή αστυνομικών βιβλίων στη Σουηδία, και φέτος ερχόμαστε να ρίξουμε μια ματιά στις κυκλοφορίες του 2022, και ειδικότερα τα νέα βιβλία συγγραφέων, των οποίων έργα έχουν μεταφραστεί και στη γλώσσα μας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Σουηδικής Εταιρείας Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (Svenska Deckarakademin)], το 2022 κυκλοφόρησαν στη χώρα 401 (τετρακόσια ένα!) αστυνομικά βιβλία σουηδών συγγραφέων και 117 μεταφρασμένα[1], στα οποία δεν περιλαμβάνονται e-books και audio books (πιο πρόσφατη ενημέρωση 8 Ιανουαρίου 2023). Ανάμεσα σε αυτά είναι και τα παρακάτω (αλφαβητικά, σύμφωνα με το όνομα των συγγραφέων):

 

– Stefan Ahnhem, En helt annan historia: ένα βιβλίο ανεξάρτητο από τα προηγούμενα,  με τη συνάδελφο του Φάμπιαν Ρισκ, τη Μαλίν Ρένμπεργ, που είχαμε γνωρίσει στο Ένατος τάφος.

– Lina Bengtsdotter, Lågorna: το νέο, αυτόνομο βιβλίο της συγγραφέα, μετά την πρώτη τριλογία της.

– Anders de la Motte, Bortbytaren: το πρώτο μέρος της νέας σειράς του de la Motte με ηρωίδα την επιθεωρήτρια Λιονόρ Άσκερ.

– Anders de la Motte & Måns Nilsson, Ett fynd att dö för: το δεύτερο μυθιστόρημα των δύο συγγραφέων, στη σεριά Morden på Österlen.

– Christina Erikson, I skuggan av dig: το πέμπτο βιβλίο της σειράς Forsete. Στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει μόνο το πρώτο, το Σκοτάδι.

– Camilla Grebe, Välkommen till evigheten: το έκτο βιβλίο της συγγραφέα, γνωστής μας από τα μυθιστορήματα Σε λεπτό πάγο και Κενό μνήμης.

– Jan Guillou, Den som dödade helvetets änglar: ένας από τους παλαιότερους σουηδούς συγγραφείς αρχίζει μια νέα σειρά με δύο γνωστούς κεντρικούς χαρακτήρες του, τον (πρώην πια)  αξιωματικό των μυστικών υπηρεσιών Καρλ Χάμιλτον και τον βετεράνο δημοσιογράφο Έρικ Πόντι.

– Mons Kallentoft, Grissly: το όγδοο βιβλίο της σειράς Herkulesserien που βασίζεται χαλαρά στους άθλους του Ηρακλή, με πρωταγωνιστή τον Ζακ Χέρυ.

– Mons Kallentoft, Kärlekens algoritm: το πρώτο μέρος της νέας σειράς Underdogs.

– Lars Kepler, Spindeln: το ένατο βιβλίο της Alexandra Coelho Ahndoril και του Alexander Ahndoril με πρωταγωνιστές τον Γιούνα Λίνα και τη Σάγκα Μπάουερ. Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει μέχρι τώρα τα επτά πρώτα.

– Jens Lapidus, Mr Ett: η συνέχεια των μυθιστορημάτων με τον πρώην κακοποιό Τέντι και τη δικηγόρο Έμελι, πέντε χρόνια μετά το τρίτο βιβλίο της σειράς.

– Camilla Läckberg, Gökungen: επιστροφή της Läckberg στη Φιελμπάκα για το ενδέκατο βιβλίο με την Ερίκα και τον Πάτρικ.

– Camilla Läckberg & Henrik Fexeus, Kult: το δεύτερο βιβλίο των δύο συγγραφέων και το μοναδικό της λίστας που έχει ήδη κυκλοφορήσει στα ελληνικά (Η Σέχτα).

– Liza Marklund, Kallmyren: το νέο αυτόνομο μυθιστόρημα της Marklund, το δεύτερο της τριλογίας Polcirkeln.  

– Johanna Mo, Mittlandet: τρίτο βιβλίο της σειράς Ölandsbrottten, με ηρωίδα την αστυνομικό Χάνα Ντούνκερ. Στη χώρα μας έχει κυκλοφορήσει το πρώτο, Ο τραγουδιστής της νύχτας.

– Håkan Nesser, En främling knackar på din dörr: το νέο, αυτόνομο βιβλίο με τρεις ιστορίες του  Nesser,  ενός ακόμη από τους πιο γνωστούς και παλαιότερους σουηδούς συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας.

– Kristina Ohlsson, Skuggläge: το τρίτο βιβλίο στη σειρά August Strindberg.

– Malin Persson Giolito, I dina händer: το νέο μυθιστόρημά της, έξι χρόνια μετά το Κινούμενη άμμος (το 2018 είχε κυκλοφορήσει το Processen ως e-book και audio book).

– Anders Roslund, 100 procent: το έβδομο βιβλίο με τον επιθεωρητή Έβερτ Γκρενς και τον πρώην πληροφοριοδότη της αστυνομίας Πιετ Χόφμαν, στη σειρά που είχαν αρχίσει ο Roslund και ο Hellström.  

– Viveca Sten, Botgöraren: τρίτο μέρος της σειράς Åremorden. Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο Κάτω απ’ τα ήσυχα νερά, από την πρώτη σειρά της συγγραφέα.

– Erik Axl Sund, Otid: το τελευταίο μυθιστόρημα της τριλογίας Melankoli από το συγγραφικό ντουέτο Jerker Eriksson και Håkan Sundquist, γνωστών μας από την Τριλογία της Βικτόρια Μπέργμαν.

 

Μέχρι τώρα, γνωρίζουμε ότι τρία από τα παραπάνω βιβλία (de la Motte, de la Motte & Måns Nilsson, Läckberg) θα κυκλοφορήσουν στα ελληνικά. Περιμένουμε αν θα εκδοθούν και κάποια από τα υπόλοιπα…

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Μέχρι πριν από μερικά χρόνια η Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ) δημοσίευε στοιχεία για τις ετήσιες εκδόσεις ελληνικών αστυνομικών. Είναι μάλλον περιττό να τονίσουμε πόσο χρήσιμη θα ήταν, για όσους/ες θέλουν να ασχοληθούν με τη μελέτη της αστυνομικής λογοτεχνίας στη χώρα μας, η συστηματική, αναλυτική καταγραφή στοιχείων για τα ελληνικά, αλλά και τα μεταφρασμένα, αστυνομικά μυθιστορήματα  που κυκλοφορούν κάθε χρόνο.